Ghi chú: Trợ từ と trong tiếng Nhật

I. Lưu ý chung

• と không phải là trợ từ logic đơn thuần (như を, に, で...) hay non-logical (như は).
• Nó là một loại trợ từ đặc biệt, có thể gắn sau danh từ hoặc cả mệnh đề.
• Chức năng linh hoạt: vừa dùng để liệt kê, vừa để trích dẫn nội dung.

II. Các cách dùng chính

1. Dùng để liệt kê ("và")

• と nghĩa là “và” – theo cách liệt kê chính xác, không bỏ sót.
• Khác với や (mang tính ví dụ, không đầy đủ).

Ví dụ:

• ペンとえんぴつを買いました。 　→ Tôi đã mua bút và bút chì. (và chỉ vậy thôi)
• ペンやえんぴつを買いました。 　→ Tôi đã mua bút, bút chì và có thể cả thứ khác nữa.

2. Dùng để trích dẫn (quotation particle)

• Dùng để đánh dấu nội dung lời nói, suy nghĩ, cảm xúc...
• Cấu trúc: 「nội dung」+ と + động từ (nói, nghĩ, hỏi, v.v.)

Ví dụ:

• 「おそい！」と言って、はしり出した。 　→ Nói "chậm quá!" rồi chạy đi.
• 死にたいと思った。 　→ Tôi đã nghĩ rằng muốn chết.

Các động từ thường đi với と: 言う, 思う, 聞く, 答える, 叫ぶ, 考える, 感じる,...

3. Dùng trong câu điều kiện

• Cấu trúc: V1 + と + V2
• Diễn tả một kết quả tự nhiên, hiển nhiên, tất yếu xảy ra khi hành động trước diễn ra.

Ví dụ:

• 春になると、花が咲きます。 　→ Hễ mùa xuân đến thì hoa nở.
• ボタンを押すと、ドアが開きます。 　→ Nếu nhấn nút thì cửa sẽ mở.

Lưu ý: Không dùng để ra lệnh, mong muốn (giống cấu trúc としたら hoặc たら).

4. Dùng để diễn tả sự thay đổi trạng thái tức thì (văn học, mô tả)

• Diễn tả hành động xảy ra ngay sau khi một hành động khác xảy ra.

Ví dụ:

• ドアを開けると、猫が飛び出した。 　→ Vừa mở cửa thì con mèo phóng ra.

IV. Tổng kết nhanh

V. Ghi chú bổ sung

• Khác biệt với や: 　と = "và (toàn bộ)" 　や = "và (ví dụ)"

• So với は・が・を: 　と có tính liên kết và dẫn nội dung, không mang chức năng chủ ngữ hoặc tân ngữ chính như が・を.