Trợ từ は và も

I. Trợ từ は – đánh dấu chủ đề (topic)

1. Chức năng cơ bản

• は đánh dấu chủ đề (topic) của câu – tức là "về cái này thì..."
• Phần theo sau は được gọi là comment – tức điều muốn nói về chủ đề đó.

Ví dụ: 私は学生です。 → "Còn tôi thì là học sinh."

2. Chủ đề và chủ ngữ

• Rất thường xuyên chủ đề trùng với chủ ngữ.
• Khi đó, từ đứng trước は vừa là chủ đề vừa là chủ ngữ, nhưng không làm thay đổi chức năng gốc của nó.

は có thể topicalize một chủ ngữ, nhưng điều đó không có nghĩa là nó không còn là chủ ngữ. Nó là chủ đề + chủ ngữ cùng lúc.

Ví dụ: 鳥は空を飛んでいる。 → “Còn chim thì đang bay trên trời.” (tập trung vào "chim")

II. Tác dụng của は

1. Nhấn mạnh thông qua topic hóa

• Khi bạn muốn tập trung vào một chủ thể để đưa ra nhận xét về nó, dùng は.

Ví dụ:

• 鳥が空を飛んでいる。 → chim đang bay trên trời (trung lập)
• 鳥は空を飛んでいる。 → còn chim thì (trái với những thứ khác), đang bay

2. Dùng để đối chiếu (contrast)

は thường ngầm mang tính đối chiếu: “về A thì như vậy, còn B thì sao đó”.

Ví dụ:

• 料理は上手。 → Nấu ăn thì giỏi (ngầm hiểu: các mặt khác có thể không)
• 金はないが、ツテはある。 → Không có tiền, nhưng có mối quan hệ
• 私は怖い。 → Riêng tôi thì sợ (ngầm so với người khác)

3. Thay đổi chủ đề

• Khi thay đổi chủ đề trong cuộc hội thoại, dùng は để chuyển trọng tâm sang đối tượng mới.

Ví dụ: アフリカはライオンはいるがトラはいない。 → Ở châu Phi, sư tử thì có, nhưng hổ thì không.

III. Trợ từ も – "cũng"

1. Dùng để nói “cũng là chủ đề”

• も cũng đánh dấu chủ đề, nhưng khác với は, nó giữ nguyên mối liên hệ với chủ đề trước đó.
• Không dùng も nếu chưa có chủ đề được nói đến trước đó.

も nối tiếp chủ đề cũ, với ý rằng "điều tôi nói sau đây cũng đúng với chủ đề mới này như đã đúng với chủ đề trước đó."

Ví dụ: ウサギが穴に飛び込んだ。アリスも飛び込んだ。 → Con thỏ nhảy xuống hố. Alice cũng nhảy xuống.

Ở đây:

• Chủ đề ban đầu là “thỏ”.
• Khi chuyển sang “Alice” với も, ta ngầm nói rằng Alice cũng hành động như thỏ.

2. Dùng trong liệt kê với nghĩa "cũng"

Ví dụ:

• 私も行きます。 → Tôi cũng đi.
• リンゴも好き。 → Cũng thích táo.

IV. So sánh nhanh: は vs が vs も

V. Ghi chú thêm

• Mọi câu tiếng Nhật đều có が-marked subject và は-marked topic, dù đôi khi không hiển thị rõ.

Ví dụ: アメリカ人です。 → Ngầm hiểu: zeroは zeroがアメリカ人です。 → Tôi là người Mỹ (tôi là chủ đề và là chủ ngữ luôn)

• Khi giới thiệu một nhân vật mới, dùng が: 　おじいさんがいた。 (có một ông lão) Sau đó, nếu tiếp tục nói về ông ấy → dùng は: 　このおじいさんは…